Pomiary natężenia oświetlenia

Podstawowym problemem techniki oświetleniowej w miejscu pracy jest zapewnienie odpowiedniego poziomu natężenia oświetlenia – nie może on być za wysoki, ani za niski. Obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie swoim pracownikom optymalnych warunków do pracy, dlatego w przeciągu miesiąca od otwarcia miejsca pracy powinien on wykonać wszystkie niezbędne pomiary. W zależności od rodzaju pomieszczenia i wykonywanej pracy, istnieją normy określające tę wartość na danym stanowisku pracy.

Pomiary oświetlenia na stanowisku pracy

Natężenie oświetlenia określane jest przez wartość średnią na płaszczyźnie roboczej i powinno być dobrane w zależności od wielkości przedmiotu pracy wzrokowej, rodzaju i przeznaczenia pomieszczenia. Zapoznaj się z najważniejszymi terminami przygotowanymi przez laboratorium dotyczącymi pomiaru natężenia oświetlenia:

Płaszczyzna pracy (płaszczyzna robocza) – płaszczyzna (umowna lub rzeczywista), w której znajduje się przedmiot wymagający postrzegania i w której mierzy się i określa natężenie oświetlenia. Jeżeli nie zaznaczono inaczej, to za płaszczyznę pracy uważa się:

• płaszczyznę poziomą na wysokości 0,85 m nad podłogą – we wnętrzach ze stołami, obrabiarkami itp.,

• płaszczyznę poziomą na wysokości podłogi lub terenu – w korytarzach, klatkach schodowych, wnętrzach sanitarnych itp. oraz na terenach otwartych.

Oświetlenie ogólne – oświetlenie przestrzeni bez uwzględnienia szczególnych wymagań, co do oświetlenia niektórych jej części.

Oświetlenie miejscowe – oświetlenie dodatkowe służące do zwiększenia natężenia oświetlenia w określonych miejscach, w których wykonywana jest praca.

Oświetlenie podstawowe – oświetlenie przewidziane dla danego rodzaju pomieszczenia, urządzenia lub czynności w normalnych warunkach pracy.

Oświetlenie kierunkowe – oświetlenie płaszczyzny roboczej lub przedmiotu światłem, które pada z określonego kierunku.

Zadanie wzrokowe – elementy wzrokowe wykonywanej pracy.

Pole zadania – część pola w miejscu pracy, gdzie wykonywane jest zadanie wzrokowe.

W miejscach, dla których wielkość i/lub położenie pola zadania jest nieznane, jako pole zadania należy uznać pole, gdzie zadanie może być wykonywane.

Pole bezpośredniego otoczenia – pas o szerokości, co najmniej 0, 5 m otaczający pole zadania, występujący w polu widzenia.

Pomiar natężenia światła na stanowisku pracy

W miejscach stałego pobytu eksploatacyjne natężenie oświetlenia nie powinno być mniejsze niż 200 lx. Wskaźniku oddawania barw Ra:

• bardzo dużym, Ra > 90 dla stanowisk pracy, na których rozróżnianie barw ma zasadnicze znaczenie, jak np. kontrola barwy, przemysł tekstylny i poligraficzny;

• dużym, 90 > Ra > 85 (np. żarówki, lampy ksenonowe, świetlówki o bardzo dobrym oddawaniu barw) w przemyśle tekstylnym i poligraficznym, w szpitalach, mieszkaniach, hotelach i restauracjach;

• średnim, 85 > Ra > 70 (np. świetlówki o dobrym oddawaniu barw) w biurach, szkołach, domach towarowych i w przemyśle, walcownie, odlewnie, młyny oraz wszędzie tam, gdzie rozróżnianie barw nie ma zasadniczego lub istotnego znaczenia;

• małym, Ra < 70 (np. świetlówki o gorszym oddawaniu barw, lampy rtęciowe z luminoforem)we wnętrzach, gdzie rozróżnianie barw na małe znaczenie: kotłownie, kuźnie, magazyny.

Jak wykonać prawidłowy pomiar oświetlenia w miejscu pracy?

Nie zaleca się stosowania lamp ze wskaźnikiem oddawania barw mniejszym niż 80 we wnętrzach, gdzie ludzie pracują lub przebywają przez dłuższy czas.

Pomiary natężenia oświetlenia należy prowadzić wyłącznie przy braku wpływu oświetlenia dziennego, po zapadnięciu zmroku lub — jeśli jest możliwość zasłonięcia okien — w dzień. Urządzenia oświetleniowe z lampami wyładowczymi należy przed pomiarami wyświecać przez okres co najmniej 30 min. W przypadku urządzeń nowych wymóg ten zwiększa się do 100 godz. pracy dla lamp wyładowczych oraz 1 godz. dla żarówek. Pomiary należy prowadzić na płaszczyźnie pracy wzrokowej umieszczając na niej (równolegle) ogniwo głowicy fotometrycznej. Przy małych obiektach pracy pomiary należy wykonać w minimum trzech punktach, przy dużych obiektach — w równomiernie rozmieszczonych punktach. Przy pomiarach natężenia oświetlenia terenów otwartych lub stref komunikacyjnych płaszczyznę pomiarową ustalamy na ziemi. W pomieszczeniach z oświetleniem ogólnym, nieprzeznaczonych do pracy (korytarze, hole) lub pustych, całą powierzchnię pomieszczenia należy podzielić na kwadraty o bokach ok. 1 m i mierzyć natężenie oświetlenia w punktach pomiarowych, położonych w środku każdego kwadratu, na wysokości płaszczyzny roboczej (na poziomie podłogi lub na wysokości 0,85 m). Dopuszcza się zwiększenie kwadratów i ograniczenie liczby punktów pomiarowych w równomiernie oświetlonych pomieszczeniach. Najmniejsza dopuszczalna liczba punktów pomiarowych w takich pomieszczeniach zależy od wskaźnika pomieszczenia.